Discussie over beverbeheer barst los

Het zat er aan te komen; de discussie over het beverbeheer in Limburg. Er komen steeds meer meldingen van overlast, vooral ten gevolge van dammenbouw en vraat aan bomen en in mindere mate van graverij in dijken en oevers. Het is vooral het Waterschap Limburg (tot voor kort waren het 2 Waterschappen) dat maatregelen moeten nemen, vaak nadat agrariërs bij hen hebben geklaagd. De kosten daarvan lopen op en de vraag rijst: Wie moet dat betalen? Moeten de Waterschapslasten voor de burger worden verhoogd?

Die vraag heeft ook de Provincie Limburg zich gesteld en kwam vorige week met onderstaande mededeling. De Partij voor de Dieren reageerde daar twee dagen later op met het daaronder weergegeven persbericht. Veel tekst om te lezen, maar de moeite waard om je in te verdiepen. Tenslotte vind je daarna mijn visie hierop.

Mededeling portefeuillehouder inzake stand van zaken beverbeleid

15 februari 2017

Geachte commissie,

Volgens een laatste inschatting leven er weer ruim 600 bevers in Limburg. Ze zijn na een lange periode van afwezigheid weer terug in bijna alle watergangen van Limburg. Ook in de daarvoor aangewezen Natura 2000-gebieden. De bever zorgt voor een gevarieerde natuur in de Limburgse wateren waar veel andere diersoorten van profiteren. Veel mensen genieten van de bever en komen naar de dieren kijken. De provincie heeft hier vanuit de actieve soortenbescherming aan bijgedragen.

Optreden van schade

Aan dat succes zit ook een keerzijde. Bevers kunnen door het bouwen van dammen, het knagen aan bomen en struiken en door graverij in oevers en dijken schade en overlast veroorzaken. Preventieve maatregelen nemen is de belangrijkste stap om te voorkomen dat er graaf- of vraatschade optreedt.

Door bijvoorbeeld het plaatsen van hekken, rasters en het aanbrengen van gaas of stortsteen, is al veel schade voorkomen. Dit is dan ook een goede maatregel die goed werkt bij tuinen, landgoederen en akkers langs wateren waar bevers leven. Als er toch schade aan landbouwgewassen ontstaat, dan wordt er een tegemoetkoming in de schade verleend vanuit Bij12/unit faunafonds. In de watergangen zijn echter geen werende maatregelen te nemen. Deze werken te beperkt voor de scheepvaart of voor het plegen van onderhoud of zorgen ervoor dat diersoorten niet meer kunnen migreren (zoals trekvissen). Bevers bouwen dammen in smalle watergangen met stromend water waardoor de waterstand wordt verhoogd en landbouw- en natuurgrond vernatten. In  landbouwgebied worden de dammen verwijderd, vaak bij herhaling. In natuurgebieden worden, indien kwetsbare natuur wordt bedreigd, levellers (een buis in de dam die het water aan beide kanten op het gewenste peil houdt) geplaatst, of wordt het water omgeleid. Hierdoor zijn de kosten die met name het Waterschap Limburg maakt om de problemen beheersbaar te houden (met name het verwijderen van dammen en het dichtmaken van oeverholen) flink opgelopen de laatste jaren. De provincie heeft het waterschap van 2013 t/m 2016 subsidie verleend om alternatieven te ontwikkelen om de schade te voorkomen en de bever te behouden. Op een aantal locaties waren er echter geen alternatieven beschikbaar om de schade te voorkomen en de bever op de betreffende plek te behouden.

Inzet ontheffingen

Als er geen alternatieven meer voorhanden zijn kan de provincie een ontheffing verlenen op basis van de Wet natuurbescherming (voorheen de Flora- en faunawet) om de bevers te verwijderen of te doden of hun rust- en verblijfplaats te vernielen. Deze ontheffing wordt verleend op basis van het door ons college goedgekeurde Faunabeheerplan 2015-2020. Op basis van dit plan heeft de provincie aan de Faunabeheereenheid Limburg een ontheffing verleend voor het wegvangen en verplaatsen van de bever en het verwijderen van vaste verblijfplaatsen. Het waterschap heeft van deze ontheffing op een aantal plaatsen gebruik van gemaakt. Het wordt echter steeds moeilijker om deze ontheffing in te zetten omdat bijna alle watergangen al bezet zijn met bevers en de overige provincies geen bevers willen uitzetten. De optie tot het doden van bevers wordt niet uitgesloten. Hoewel het doden van bevers al wel is genoemd als laatste middel om schade te voorkomen, in het vigerende faunabeheerplan, is er door de provincie hiervoor nog geen ontheffing verleend aangezien andere alternatieven nog voorhanden waren.

Beleidslijn bevermanagement

In juli 2016 heeft het college de beleidslijn bevermanagement vastgesteld. Enerzijds gaat het om de bescherming van de bever door te zorgen voor voldoende (groene) leefgebieden met verbindingen. Anderzijds gaat het om het beperken van de kosten en de schade door het verlenen van een ontheffing voor het verwijderen van de bever buiten deze leefgebieden. Deze voorgestelde aanpak wordt onderdeel van het nieuwe Faunabeheerplan bever.

Nieuw faunabeheerplan bever

De Faunabeheereenheid Limburg is op dit moment bezig met het actualiseren en opstellen van het nieuwe Faunabeheerplan bever. Bij de opstelling van dit plan zijn stakeholders betrokken. Dit zijn de terreinbeheerders, Rijkswaterstaat, Sportvisserij Limburg, LLTB, Waterschap Limburg en de Provincie.

Op 16 februari wordt het concept-plan gepresenteerd aan de stakeholders. De groep van stakeholders wordt uitgebreid met maatschappelijke organisaties gericht op het welzijn van dieren. De verwachting is dat het plan op 14 maart 2017 door het Algemeen bestuur van de Faunabeheereenheid wordt behandeld.Bij een positief besluit zal het daarna ter goedkeuring worden aangeboden aan ons college met het verzoek om hier de benodigde ontheffing(en) voor te krijgen. Naar verwachting zal ook voor de optie doden als laatste in de rij van middelen om schade te voorkomen, om een ontheffing worden gevraagd. Op basis van de gegevens en de onderbouwing in het Faunabeheerplan bever kan het college een nieuw besluit nemen over de inzet van de ontheffing(en).

Ik meen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Gedeputeerde Staten van Limburg, namens dezen, H.J.H. Mackus

Persbericht Partij voor de Dieren

Provincie wil bevers laten doden om geld te sparen

Maastricht, 17 februari 2017

Jaren geleden heeft de provincie zelf bevers uitgezet, omdat het een unieke soort is die juist goed kan overleven in de Limburgse wateren. Daarbij hoorde een beschermingsprogramma, samen met de waterschappen. Het aantal bevers is gegroeid, en voor problemen zijn telkens oplossingen gevonden. Maar nu wil de provincie het doden van bevers mogelijk gaan maken, omdat het beschermingsprogramma te duur wordt gevonden. De Partij voor de Dieren wil dat er geld komt om het beschermingsprogramma door te zetten.

In een brief aan het Limburgs parlement heeft de gedeputeerde van natuur laten weten dat hij een nieuw plan gaat goedkeuren, waarin het mogelijk wordt gemaakt om bevers  te doden. Nu mag dat niet, omdat de bever een wettelijk zwaar beschermde diersoort is. En omdat de provincie zelf in het verleden de bevers heeft uitgezet, in samenwerking met de waterschappen, en daar een beschermingsprogramma op heeft gezet.Het plan is gemaakt door de Faunabeheereenheid, waarin de jagers zijn vertegenwoordigd. 

Tot nu toe  zijn er in het beschermingsprogramma telkens oplossingen gevonden voor problemen die zich voordeden, o.a. door rasters, gaas, verwijderen van dammen als die overlast geven, het beverproof maken van bomen of uiteindelijk het verplaatsen van dieren. Het plan van de faunabeheereenheid geeft zelf aan dat er ook nog andere oplossingen zijn, die tot nu toe nog niet zijn toegepast. Zoals het aanwijzen van leefgebieden en het aankopen van gronden.

In plaats van het beschermingsprogramma uit te breiden, vraagt het plan er nu om de jagers de dieren te laten doden.

Pascale Plusquin, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren: “Het is ongelooflijk dat de provincie haar eigen beschermingsprogramma niet wil doorzetten. Kennelijk is geld nu belangrijker dan de levens van deze unieke dieren, waar veel inwoners van genieten en waarom Limburg bekend staat”.

Het gaat om dierenlevens of geld, maar het is meer dan dat.

Plusquin: “Eigenlijk draait de provincie hiermee een Limburgse traditie de nek om, puur om financiële redenen. Totaal onnodig, want we kunnen ook de leefgebieden beschermen, of  aankopen. 

Gedeputeerde Mackus is net begonnen. Hoe wil hij bekend staan: als echte natuurman die een leefgebied voor bevers opent, of laat hij de jagers hun gang gaan?

Mijn visie

Sommige mensen staan op hun achterste benen als de bever een probleemdier wordt genoemd. Niet de bevers veroorzaken problemen vinden zij, dat doen de mensen zelf. Het valt niet te ontkennen dat er soms problemen rijzen tussen mens en bever, maar om nou één van de twee te betitelen als probleemveroorzaker gaat me te ver. We leven nu eenmaal in een dichtbevolkt postzegellandje met allerlei belangen, dat is de oorzaak. Om dat in goede banen te leiden moet je soms moeilijke beslissingen nemen; dit is er één van. 

In de tien jaar dat ik de bevers volg heb ik hun aantal fors zien groeien. Eerst was ik blij met elke bever die ik zag en met elke nieuwe locatie waar ze zich vestigden. Langzamerhand  kantelde mijn gevoel en al zeker 5 jaar geleden vreesde ik wat nu aan de orde is: er moet ingegrepen worden. Dat de natuur het altijd zelf regelt, daar geloof ik weinig van. Zolang er voldoende voedsel is zeker niet. En we kunnen nu eenmaal niet al het groen dat de bever lekker vindt achter hekjes, rasters en gaas zetten en ook niet alle bomen insmeren met Wobra. Als we de beverpopulatie op z’n beloop laten en de bevers overal toelaten waar ze zich willen vestigen, dan wordt het een zootje. Dan lopen kelders onder, staan landerijen onder water, worden parken kaal gegeten en verliest de bever alle krediet. Echt mensen, dat willen we niet.

Ik vind het goed dat de Provincie haar verantwoordelijkheid neemt. Laten ze er maar eens goed over steggelen in Provinciale Staten. Ik vind het ook begrijpelijk dat de Partij voor de Dieren haar verantwoordelijkheid neemt, dat zijn ze immers aan hun achterban verplicht? Ik hoop niet dat de andere politieke partijen de mededeling van Mackus voor kennisgeving aannemen. Dit voornemen moet goed doorgesproken worden.

Duidelijk moet worden dat doden alleen in uiterste noodzaak mag worden gedaan, als alle andere oplossingen onmogelijk zijn. Dat vind ik ook nu al. Heel vaak zie ik dat het Waterschap beverdammen tot op de bodem van een beek verwijdert terwijl er andere oplossingen zijn (leveller). Daar wordt vaak (uit gemakzucht?) geen gebruik van gemaakt. Ik ben daarover wel eens wezen babbelen op het kantoor van het Waterschap. De ecoloog was van goede wil, maar als ik in het veld rondloop zie ik dat de praktijk heel anders is. Daar gaat het vaak met de botte bijl (zie foto). 

Ik vind dat daarop moet worden toegezien en voel mij daar zelf ook verantwoordelijk voor. Twitter, Facebook en Blog zijn goede middelen om misstanden publiekelijk te maken.

Zo moet het ook gaan als werkelijk tot het doden van bevers moet worden overgegaan:….Vingers aan de pols houden allemaal en zo nodig om uitleg vragen bij de uitvoerders van het beleid!

Dit plan komt mede uit de koker van de Fauna Beheer Eenheid (FBE) Limburg. Voor sommigen reden om te roepen dat de ‘jagermaffia’ er achter zit. Maar deze FBE bestaat niet alleen uit jagers en is slechts een adviesorgaan van het Provinciebestuur. Daar zitten ook vertegenwoordigers in uit de agrarische sector en diverse natuurorganisaties.

Momenteel wordt er ook van alles geroepen over dat doden van bevers. De media hebben daar al meteen een jager met een geweer bij bedacht. Dat staat volgens mij nog allerminst vast. Sterker nog, ik hoop niet dat dat gaat gebeuren, want dat lijkt me een ramp voor de bevers met veel stress tot gevolg en mogelijk gewonde dieren. Je kunt echt niet de eerste de beste jager zonder gedegen kennis van de leefwijze van bevers aan de waterkant zetten. 

Als het zover komt dat bevers moeten worden gedood, dan moet er voor gezorgd worden dat de hele familie verdwijnt en het gebied daarna onaantrekkelijk wordt gemaakt voor nieuwe bevers. Dat is mijn visie. Mij lijkt het het beste als de rattenvangers van de Waterschappen deze ondankbare taak krijgen toebedeeld. Dat zij de bevers vangen in kooien en dat de dieren daarna op stressvrije wijze (voorzover dat kan) worden gedood. En niet vernietigen dat vlees, dat doen we toch ook niet met de koeien van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten?

Hoe dan ook, er moeten lastige beslissingen worden genomen. Dat duldt geen uitstel meer. De bever blijft mijn favoriete dier. Hij levert een grote bijdrage aan de natuurontwikkeling en aan het plezier van mensen in de natuur. Maar heel soms niet.