Veel natuurplezier in 2020

"Verliefd op de bever"

Toen de redactie van De Buitendienst me vroeg of ik wilde meewerken aan een aflevering over ‘lastige’ dieren in de provincie Limburg zei ik natuurlijk meteen ‘ja’. 

Het zwijn, de wasbeer en de bever zouden onderwerp van gesprek zijn in dit NTR schooltelevisie-programma. 

Maar toen ze wat van mijn beverfilmpjes op Youtube hadden bekeken, wijzigden ze de plannen. Ze vonden mijn presentatie heel geschikt voor kinderen en de bever dermate interessant dat ze besloten er een hele aflevering aan wijden.

Dus mocht ik op een mooie zonnige morgen in november met de crew op pad. 

Bij de Putbeek in de buurt van Mariahoop wist ik een hele geschikte locatie voor de opnamen met een goed zichtbare burcht, een dam en een ondergelopen gebied met veel knaagsporen. 

Het draaiboek was geschreven rondom een lied over de bever.

Ik had wat afleveringen online bekeken en gezien dat in dit programma diverse natuuronderwerpen heel goed worden belicht. 

Niets blijft onbesproken en door middel van toneelspel worden dilemma’s aan de kinderen voorgelegd, zodat ze zelf een oordeel kunnen vormen. 

Het is bedoeld voor de groepen 6,7 en 8 van de basisschool. Ik ging op pad met de presentatoren Sosha en Matthijs. 

In het programma reisden ze af naar Limburg ter inspiratie voor een lied dat zij willen schrijven voor hun grote liefde: de bever. Maar dan komt hun liefde op het spel te staan wanneer Sosha en Matthijs erachter komen dat de bever mensenlevens in gevaar brengt.

In Limburg spraken ze met Har Frenken van Waterschap Limburg,  met bevervanger Wiljo van Eerden en met mij. Ik kreeg de hoofdrol toebedeeld.

Het was een hele leuke ochtend. Ruimte voor improvisatie was geen probleem, ter plekke werd het draaiboek omgegooid. Ik had bijvoorbeeld mijn jas van beverbont meegenomen en die kreeg een niet vooraf geplande rol in het geheel. Op alle vragen heb ik wel drie keer geantwoord, want het werd van alle kanten gefilmd.

Daarna wandelden we nog een keer hetzelfde rondje voor opnamen met een drone. Natuurlijk kregen we geen bever te zien, maar ik heb geluids- en filmmateriaal geleverd om in de montage te gebruiken. Het was voor mij afwachten hoe het uiteindelijk op de buis zou komen.

Gisteravond was het zover en opnieuw was het genieten. Ik vind dat het erg leuk en informatief is geworden. Kijk en oordeel zelf via dezelink.

Ik heb voor de volledigheid nog wel wat kanttekeningen: Het gedeelte dat we bij de dam hebben opgenomen zat er helemaal niet in. Daardoor is het positieve verhaal over de bever te weinig uit de verf gekomen. Namelijk de bijdrage die bevers door dammenbouw leveren aan de biodiversiteit en het vasthouden van water, wat bij de huidige lage grondwaterstand van groot belang is. De genoemde 300.000 euro schade door knaagwerk klopt natuurlijk ook niet, dat betreft alle soorten kosten. Vooral natschade en graafschade. Bij de illustratiefoto over de oranje tanden werd niet de bever getoond, maar een beverrat. Foutje! 

Het programma over de wasbeer en het zwijn is 2 weken eerder uitgezonden. Dat is te zien via deze link.

Schatting beverpopulatie valt ineens fors hoger uit

De Zoogdiervereniging komt vandaag met een bericht over de beverpopulatie in Nederland. Opmerkelijk vind ik het dat de schatting van het aantal bevers ineens enorm is gestegen. Vilmar Dijkstra schrijft hierover in het bericht:

"Er worden geen tellingen gehouden om het aantal bevers te volgen. Daardoor weet niemand hoeveel bevers er in ons land leven. Wel zijn er met enkele aannames schattingen gemaakt en die komen uit op ruim 2.000 tot 3.500 bevers in het voorjaar van 2019. Gezien het grote verspreidingsgebied zal het aantal bevers rond de 3.500 dieren liggen."

Bij de voorlaatste schatting werd uitgegaan van 2.000 waarvan 1.000 in Limburg. Het blijft inderdaad bij schattingen, want wetenschappelijke tellingen in alle bevergebieden zijn er gewoonweg niet.

Ook ik moet het hebben van aannames naar aanleiding van veldbezoek. De groei in Limburg is in de afgelopen 10 jaar behoorlijk geweest. Bevers trokken de beken op, bouwden er dammen en creëerden een nieuwe leefomgeving.

Er zijn nog wel enkele plekken die ze kunnen koloniseren, maar de sterke groei is naar mijn gevoel redelijk tot staan gebracht. Sterker nog; Sommige beken bleken in de afgelopen 2 droge zomers toch niet zo geschikt en de bevers zijn er weer verdwenen. Weggevaagd lijkt het wel, want ik zie in de omgeving ervan geen nieuwe sporen. Zo zijn er meer plekken waarvan ik denk: "Waar zijn de bevers ineens gebleven? Op natuurlijke wijze gedecimeerd of door illegale ingrepen van de mens?"

Hoe dan ook, de sterke populatiegroei in heel Nederland komt dit keer denk ik niet op het conto van Limburg, maar zal te maken hebben met de verdere verspreiding in bijvoorbeeld Groningen en Drenthe. Ook Overijssel is aan een opmars bezig.

Wat ik jammer vind is, dat bij dood gevonden bevers geen DNA-onderzoek wordt gedaan. Het zou informatie kunnen geven over de verspreiding, zoals dat bij otters wel wordt gedaan. Bij het uitzetten van bevers in Nederland, vanaf 30 jaar geleden tot voor kort, werd geen DNA veiliggesteld. Wel werden in het begin bevers gechipt. 

Lees hieronder het bericht van de Zoogdiervereniging of klik op deze link

Beverpopulatie blijft groeien

In 1826 werd de laatste bever in Nederland doodgeslagen in de IJssel. In 1988 begon men met de herintroductie van de bever. Niet alleen omdat de bever in een waterrijk land als Nederland gewoonweg thuishoort. Ook zijn belangrijke rol als landschapsvormende soort, waardoor hij doorgaans een positieve invloed heeft op de biodiversiteit, heeft ertoe bijgedragen dat tot herintroductie is overgegaan.

In steeds meer provincies leven bevers

Ruim dertig jaar na de start van de herintroductie hebben bevers zich over een behoorlijk deel van het land verspreid (figuur 1). Aanvankelijk groeide de populatie maar langzaam, maar sinds 2011 is de beverpopulatie flink gegroeid (figuur 2). Er worden geen tellingen gehouden om het aantal bevers te volgen. Daardoor weet niemand hoeveel bevers er in ons land leven. Wel zijn er met enkele aannames schattingen gemaakt en die komen uit op ruim 2.000 tot 3.500 bevers in het voorjaar van 2019. Gezien het grote verspreidingsgebied zal het aantal bevers rond de 3.500 dieren liggen.

Inmiddels hebben zich in nagenoeg alle provincies bevers gevestigd. Alleen in Noord-Holland komen nog geen gevestigde bevers voor. De provincie is al wel een aantal keer door zwervende bevers bezocht. Vestiging van bevers in Noord-Holland is echter slechts een kwestie van tijd en wordt binnen vijf jaar verwacht. Provincies waar veel bevers verblijven zijn Limburg, Gelderland, Noord-Brabant, Flevoland en Zuid-Holland (figuur 3). 

Image

Figuur 1. Verspreiding van de bever in de periode 2017-2019 (Bron NDFF/Zoogdiervereniging)

Groei zal nog doorgaan

Omdat er nog veel onbezet biotoop voor bevers in Nederland aanwezig is, wordt verwacht dat de groei van de populatie nog zal doorgaan. Daarbij zal de kans dat bevers zich op locaties gaan vestigen die conflicten met menselijk gebruik gaan opleveren, toenemen. De Zoogdiervereniging wordt in toenemende mate ingeschakeld bij het adviseren bij conflictsituaties. Daarbij is de insteek dat conflicten op een dusdanig wijze worden opgelost dat de overlast vermindert of verdwijnt en de bevers aanwezig kunnen blijven. Wettelijk is dat ook de werkwijze die gevolgd moet worden bij conflicten met beschermde soorten zoals de bever. Niet in alle gevallen is het echter mogelijk om het op een dergelijke wijze op te lossen en in die gevallen is het onvermijdelijk dat bevers gedood gaan worden. Dat is natuurlijk dramatisch voor die individuen, maar voor de beverpopulatie in Nederland zal dat geen effect hebben. De populatie is van voldoende omvang en is inmiddels in een Gunstige Staat van Instandhouding. Lees hier het standpunt van de Zoogdiervereniging over hoe om te gaan met bevers die overlast veroorzaken. Tenslotte staan in het blad Zoogdier meerdere artikelen over de bever. Dit blad ontvang je bij het lidmaatschap van de Zoogdiervereniging.

Knagen moet je leren

Knagen moet je leren. De jonge bever linksboven op de foto imiteert het gedrag van de volwassen bevers en doet alsof hij knaagt. 


Op de Facebookpagina van "Bevers in Nederland" van 29 oktober staat het filmpje van deze jonge bever en zijn beide ouders. 



Het jong zit bij een klein boompje links en het lijkt alsof hij knaagt. 




Ik heb het boompje geïnspecteerd; er zitten geen tandafdrukken van een jonge bever op. Tandafdrukken van volwassen bevers zijn 8 mm breed; die van jonge bevers 3 á 4 mm. Hier zaten alleen afdrukken van een volwassen bever op, dus het jong deed alsof!

Ook bij de andere foto is het jong slechts wat aan het spelen, maar hij kijkt gaandeweg natuurlijk wel de kunst af bij zijn ouders. 

Zo is ook het klappen met de staart op het water bij onheil iets dat bevertjes niet direct "onder de knie" hebben. Doordat het staartje eerst nog slap en klein is lukt dat niet. 


Dat wordt gaandeweg beter en als ze een half jaar zijn lukt dat al behoorlijk. 

De BEVER: gezien door mijn ogen in blad Zoogdiervereniging

De bever….door de ogen van Willy de Koning

Instinctief houdt een bever de oever beter in de gaten dan het water. Dáár komt immers het gevaar vandaan: de wolf, de beer, de mens. In het water voelt hij zich veilig en ja,…daar kom ik vandaan, in mijn kano. Zo heb ik sinds 2007, vooral in mijn woonprovincie Limburg, al honderden bevers mogen observeren en ze blijven me fascineren. In die jaren heb ik veel rondom de bever zien veranderen, maar de bever zelf niet.

Tekst en foto’s: Willy de Koning

Bevers zijn de grootste knaagdieren van Europa. Ze knagen bomen om met hun vlijmscherpe, oranje tanden, gebruiken bast en bladeren als voedsel, de kale takken voor de bouw van hun burcht en, als de habitat dat nodig maakt, maken ze daarmee ook nog dammen. Dat doen ze vooral ’s nachts, maar in de zomerperiode kun je hun bezigheden ook rondom zonsopgang en zonsondergang waarnemen.

‘Mijn’ eerste bever zag ik in de Biesbosch en ik viel als een blok voor hem. Niet alleen omdat het een prachtig en veelzijdig dier is, maar ook omdat het observeren – ik noem het ‘beveren’- altijd weer spannend is. Laat hij zich zien, waar en hoe? Bevers ogen aandoenlijk, maar zijn bepaald geen knuffeldieren. Ik zie wel eens foto’s van mensen met een bever op schoot, maar voel zelf geen enkele neiging om een bever te aaien. Het is een wild dier dat ik respecteer in zijn omgeving.

Komst van de bever

In 1988 werden de eerste 42 bevers in de Biesbosch geherintroduceerd. Ik schat dat er in heel Nederland nu zo’n 2.000 bevers leven, waarvan de helft in Limburg. In Limburg kwamen via de Maas uit de Ardennen en via de Roer, Niers en Swalm uit Duitsland spontaan solitaire bevers de provincie binnen. Daar zijn vanaf 2002 33 bevers bijgeplaatst. Door die grote genetische variatie en een scala aan geschikte gebieden groeit de populatie er veel harder dan elders in ons land. Zaten ze eerst vooral langs de Maas en de Maasplassen; nu ze zitten bijna in mijn Sittardse achtertuin, want ze trokken de beken op. Die zijn ondiep, maar daar zit de bever niet mee. Hij bouwt een dam en creëert daarmee niet alleen een leefgebied voor zichzelf, maar ook voor insecten, vissen, amfibieën en vogels.

Vaak verwijdert het waterschap de beverdammen, omdat de verhoogde waterstand problemen zou opleveren voor boeren en zelf kunnen ze niet met hun zware machines voor onderhoud langs de beken. In mijn ogen gebeurt dit vaak onnodig en veel te rigoureus. Dammenbouw verbetert juist de waterkwaliteit en levert een bijdrage aan het tegengaan van verdroging, iets waar de natuur tijdens de laatste kurkdroge zomer grote behoefte aan had. Het was me dan ook een raadsel waarom het waterschap op de automatische piloot toen nog doorging met het verwijderen van de beverdammen.

Last en plezier

Steeds weer vind ik op nieuwe plekken hun sporen, bevers weten elke uithoek te vinden. Ze leven in kanalen, visvijvers, boerensloten en kasteelgrachten. Die enorme aanwas levert soms problemen op. Graverij in dijken of onder wegen, het leeglopen van een kasteelgracht, vraatschade aan fruit- en landbouwgewassen, het omleggen van monumentale bomen en hoge kosten voor waterschap en overheden. Dat leidde ertoe dat de provincie overging tot het maken van een Beverprotocol dat in uiterste gevallen het vangen en doden van de (beschermde) bever toestaat.

We kunnen mijn favoriete knaagdier niet ongebreideld zijn gang laten gaan. Komen er teveel conflicten, dan verliest de bever alle draagvlak. Nu al klagen veel mensen tegen mij over de impact van de beveractiviteiten. Ik ben daarom voorstander van dat protocol, waarin staat dat er veel oplossingen zijn om doden te voorkomen. Bomen inpakken, dijken beschermen, beaverdeceivers aanbrengen en natuurstroken inrichten. De bever kost geld, maar levert ook veel op. Mooie natuur, gratis waterbeheer en heel veel plezier.

Foto en film

Toen ik besefte dat het me heel goed afging om bevers te observeren legde ik ze vast op film en foto. Van het één kwam het ander: ik maakte dvd’s, schreef een boek, geef lezingen en vertoon films, organiseer excursies, werkte mee aan een bioscoopfilm en word geraadpleegd door deskundigen. 

Niet alle plekken lenen zich om te ‘beveren’ vanuit de kano; soms sta ik op de oever van een kleine rivier, zoals de Geul of de Roer, of bij een beek. In onze vakanties varen we door Nederland en natuurlijk verblijf ik dan het liefst in bevergebied. In de winter gebruik in wildcamera’s en zoek naar sporen. Voortdurend probeer ik het beverleven beter te doorgronden en merk dat niet alles wat in de boekjes staat ook klopt.

Zo zou de hele beverfamilie zich over de jongen ontfermen, maar ik zie in de praktijk dat het altijd het moederdier is dat takjes voor hen meeneemt en bij wie ze in de buurt blijven. Bevers lijken doorgaans op elkaar, maar sommigen herken ik aan hun vachtkleur, de grootte, een litteken, een scheve wenkbrauw- of snorhaar. Zo ontdekte ik dat ze elk hun eigen gewoontes hebben bij het schillen van takjes. 70 procent begint altijd rechts te knagen; 30 procent links. Zou dat betekenen dat er linkshandige en rechtshandige bevers zijn? Ik blijf het turven!

Verschillen in gedrag

Niet alle beverfamilies gedragen zich hetzelfde, is mijn ervaring. Sommige families zijn onverschrokken, ze zwemmen vlak langs mijn kano. Er is ook een beverfamilie die altijd stiekem onder water de plas oversteekt. Ik zie dan een spoor van luchtbelletjes. Als er nieuwe jongen zijn nemen ze meteen datzelfde gedrag over, ze kunnen alleen nog niet zolang onder blijven.

En ik ken een beverfamilie die het presteert om, ongeacht de windrichting, bijna alle bomen netjes in het water te laten vallen, terwijl bij andere families de bomen schots en scheef omvallen, soms in andere bomen blijven hangen.

De onderlinge communicatie van bevers intrigeert me. Vaak stoeien ze en vlooien ze elkaar, maar ze kunnen ook heel onverdraagzaam zijn. Met hun castoreum geven ze signalen af aan buitenstaanders. Ik kan het ruiken, maar wat zou ik graag die boodschappen ontcijferen. Er valt voor mij nog veel te ontdekken, de bever blijft me boeien!

Meer lezen over beverbeheer?

Website Zoogdiervereniging: Standpunt van de Zoogdiervereniging; hoe voorkomen we overlast van bevers.

Website ARK: Vier misverstanden over Limburgs beverbeheer

Kijk ook op Facebookpagina: Bevers in Nederland

Willy de Koning was ooit verpleegkundige, werkte daarna als freelance-journalist en legde zich vanaf 2009 toe op het volgen en filmen van bevers.

Wat de wildcamera mij vertelt....

Werken met wildcamera's blijft leuk. Zojuist heb ik weer 2 SD-kaartjes mee naar huis genomen, boordevol opnamen. Ik had twee camera's opgehangen bij een wissel waar de bever heen en weer loopt om maïs uit een akker te halen. De winter is nog ver weg, maar het opvetten is bij de bevers al weer begonnen. 

Bij het uitlezen van de opnamen zag ik dat het niet om één, maar om twee bevers gaat. De ene bever heeft een litteken op zijn/haar staart, de andere niet. De bever met het litteken houdt de stengel steeds aan de rechterkant, de andere houdt hem consequent links. 

In een week tijd zijn de bevers minstens 30 keer heen en weer gelopen met maïsstengels. Meestal liepen ze met 2 stengels tegelijk, maar de bever zonder het litteken deed dat het vaakst. Deze bever is ook veel vaker mais wezen halen dan de andere met het litteken. Op de foto's lijkt het juist andersom, dat waren nu eenmaal de scherpste beelden, maar geloof me: de bever zonder litteken was duidelijk actiever.




Van die 40 á 50 stengels die in een week tijd zijn meegenomen heb ik weinig terug gevonden. Ik weet niet waar deze bevers wonen. Verderop aan het water kan ik niet komen, want daar staat een groot hek voor. Ik vermoed dat ze daar een burcht of hol hebben en dat de maïs daar mee naar toe is genomen. 


Ik kan nergens uit opmaken dat het hier om een mannetje en een vrouwtje gaat. Lijkt me wel waarschijnlijk. Mogelijk zijn er ook nog jongen. Ik kan ook nergens uit opmaken welke van de twee dan het mannetje of het vrouwtje zou zijn. 

Er wordt wel beweerd dat mannetjes vaker een litteken op hun staart hebben dan vrouwtjes. In de zoogperiode herken ik de vrouwtjes aan hun tepels. Uit eigen waarneming weet ik dat vrouwtjes veel meer met voedsel voor de jongen sjouwen dan de mannetjes. Eerlijk gezegd heb ik nog nooit gezien dat het mannetje dat deed.

Dus....conclusie....?

Nieuw beverfilmpje

Nieuw beverfilmpje

Woningnood bij de bevers

Je houdt het niet voor mogelijk, maar in een piepklein plasje tussen de monding van de Oude Maas en de Verlengde Oude Maasweg bij Ohé en Laak zit een hele beverfamilie.

Vanavond zat ik te 'beveren' bij de Teggerse Plas, maar de bevers werkten totaal niet mee. Uit frustratie ging ik daarom even kijken bij dat kleine plasje. Dat is zo klein dat je de bever gewoon niet kúnt missen.

Ik heb er 20 minuten gezeten vanaf half 10 en talloze foto's gemaakt van één bever die om 21.40 uur uit de burcht kwam, rondzwom en later ging zitten eten. Terwijl ik daar stilletjes op een omgeknaagde boomstam zat hoopte ik dat er een tweede bever zou komen, maar dat gebeurde niet. Nog steeds een eenling, dacht ik toen nog.

De foto's lieten thuis op de computer een heel ander verhaal zien! Ik had een zogend vrouwtje gefotografeerd. Dat betekent dat er ook een mannetje moet zijn en jongen; een hele familie dus.

Geen plek met toekomst voor deze familie, want het voedsel is nu al bijna op. Maar ja, er heerst woningnood onder de bevers, met andere woorden: Bijna alle goede territoria zijn al bezet.

Oogcontact

Vanavond bij sluis Born....oogcontact!

Weer ontspringt een bever de (doods)dans

Deze week werd door Waterschap Limburg bekend gemaakt dat er 17 bevers zijn gedood, o.a in het Bronnenbos bij Obbicht. Hoeveel er daar zijn gedood werd niet vermeld. Vorig jaar werden daar 8 bevers gedood en ontsprong er één de dans die richting kasteel vluchtte. Binnen no time had deze bever een partner en de 2 trokken weer naar het Bronnenbos waar ze een nieuwe burcht bouwden.

Zojuist vernam ik via een tweet dat er tijdens de schietperiode weer één richting kasteel is gegaan. 

Er zat bij de Kingbeek dus één koppel en ik heb geadviseerd deze te vangen en te steriliseren, zodat de populatie zich daar de komende 10-15 jaar niet uitbreidt en het probleem met beverwachters beheersbaar blijft. Daar heeft men niet voor gekozen. 

Ook denkt het Waterschap dat men de bevers kan weren met roosters in de Kingbeek. Dat zal niet helpen: ten eerste wandelen ze er zo omheen en belangrijker nog: de nieuwe bevers komen volgens mij vanuit het Julianakanaal.

In het persbericht meldt het Waterschap verder dat in de afgelopen droge zomer gebruik is gemaakt van de beverdammen om het water vast te houden. Was dat maar waar; ik heb juist gezien dat men maar blééf doorgaan met dammen verwijderen. Hopelijk duidt deze mededeling op een veranderend inzicht en wordt het beleid nu wel gewijzigd.


Lees hieronder het persbericht van het Waterschap:

In de periode december 2018  tot en met april 2019 heeft Waterschap Limburg 17 bevers gedood. Dit was nodig omdat de dieren schade veroorzaakten binnen het watersysteem. Nu er jonge bevers geboren zijn,  is het waterschap gestopt met het doden van bevers.

Het waterschap is onder meer verantwoordelijk voor het peilbeheer in de Limburgse beken. De  dammen die de bevers bouwen, zorgen voor een verhoogd waterpeil met natte landbouwgronden  en soms ook natuurschade tot gevolg. Daarnaast leidt graverij door deze knaagdieren tot onveilige situaties langs beken en in de dijken langs de Maas.

Groei aantal bevers

Schattingen  duiden erop dat er zo’n 1.000 bevers in Limburg gevestigd zijn. ‘Het aantal bevers dat voor  knelpunten heeft gezorgd is ons -ondanks de groei van de populatie- meegevallen. Door de droogte van het afgelopen jaar konden we de beverdammen juist goed gebruiken om het water zo lang mogelijk vast te houden. Zo helpt de bever een handje,’ aldus Har Frenken.

Doding

Het Faunabeheerplan Bever 2017-2020 biedt de mogelijkheid om bevers te doden die schade veroorzaken. Op een viertal locaties is door het waterschap dit zwaarste instrument op het gebied van beverbeheer ingezet omdat er geen andere opties meer waren . Op alle overige locaties wordt schade door dammen en graverij door het waterschap beperkt door het inzetten van niet-dodelijke methoden, zoals het verlagen van dammen of het aanleggen van een buis door de dam. Het wegvangen van de dieren is niet mogelijk, omdat de dieren (inter)nationaal niet kunnen worden uitgezet. Ark liet het afgelopen najaar weten dat het niet was gelukt om Limburgse bevers naar Engeland te verhuizen.

Aanpakken wateroverlast en voorkomen veiligheidsrisico’s

In de Bosbeek (gemeente Peel en Maas) en de Neerpeelbeek (gemeenten Nederweert/Leudal) dreigde het verhoogde waterpeil door de beverdammen voor te natte agrarische percelen te zorgen. Het Waterschap maakte hier hoge kosten om dit (telkens weer) te voorkomen. Daarnaast bestond bij de Neerpeelbeek het risico van ingezakte taluds,  onderhoudspaden en wegen door de aanwezigheid van oeverholen. Dit bracht onacceptabele veiligheidsrisico’s met zich mee voor wandelaars, automobilisten of onderhoudsmedewerkers. Bij de Neerpeelbeek zijn in totaal 12 bevers gedood. Ook zijn er bevers gedood die zich gevestigd hadden in de Everlose beek bij Maasbree. Deze dieren bouwden telkens een gemaal dicht, dat noodzakelijk is om een kassengebied van water te voorzien.

Beschermen natuur en zeldzame soorten

In het bronnengebied van de Kingbeek, ten zuiden van Obbicht in de gemeente Sittard-Geleen, was ingrijpen wederom nodig. Er hadden zich ondanks preventieve maatregelen twee bevers gevestigd op dezelfde locatie als vorig jaar. In de bronnen is sprake van een uniek ecosysteem dat binnen Nederland alleen in Limburg voorkomt. Door de bevers dreigde dit ecosysteem te vernatten en verloren te gaan. Ook dreigde schade aan de fundering van Kasteel Obbicht door een te laag waterpeil in de kasteelgracht.

Om te voorkomen dat nieuwe bevers zich hier volgend jaar weer vestigen, is als extra maatregel  een tweede barrière in het beekdal aangebracht om het opzwemmen van bevers vanuit de Maas te voorkomen. Er wordt hier ook nog nagedacht over een project met beverwachters.
De gedode bevers gaan naar het RIVM voor onderzoek.

Beverwandeling op zaterdag 30 maart

Het wordt mooi weer! Wie gaat er mee met mij met de 'Wandeling beversporen' op zaterdag 30 maart om 13.30 uur? Al enkele jaren achtereen organiseer ik in het voorjaar zulke wandelingen. Tot nu toe bij de Maasplassen, maar deze keer wil ik dat doen bij een kleine beek waar ook dammenbouw plaatsvindt.

De wandeling duurt ongeveer 1,5 uur. Je ziet veel knaagsporen, wissels en een burcht en misschien kan ik je vers castoreum laten ruiken. Er is ruimte voor al je vragen.
Doe goede schoenen of laarzen aan. 

De exacte locatie (ergens tussen Echt en Koningsbosch) maak ik bekend bij de mensen die zich aanmelden voor deze wandeling. Wie het eerst komt, die het eerst maalt. Vol is vol en ik denk dat 15 personen het maximum is.

Je kunt je aanmelden door een mail te sturen naar willydekoning@home.nl.

Deelnamekosten per persoon: vrijwillige bijdrage. Mijn dvd 'Het leven van de Bever/Belevenissen met Bevers' is na afloop te koop. Voor iedereen is er een gratis bevertijdschrift.

Terugblik op bevers in "De Monitor"

Enkele weken na de opnamen was het dan gisteravond zover: de uitzending van De Monitor over Wilde Natuur in Nederland. Het ging over de Oostvaardersplassen, de wolf en de bever.

Bij de Oostvaardersplassen was een gesprek met een medewerker van Staatsbosbeheer, de organisatie die op bevel van het provinciebestuur van Flevoland 1800 edelherten gaat afschieten. Ik hoorde er weinig kritische vragen over en van de kant van Staatsbosbeheer is er blijkbaar instemming met dit beleid. Ook de mevrouw die zich er sterk voor maakte de dieren bij te voeren en er voor ijvert dat de Konikpaarden een betere plek krijgen, leek mij geen voorstander van wilde natuur. Voorstander van wilde natuur bleek wel ecoloog Han Olff, deskundige op het gebied van grote grazers. Niet ingrijpen, maar de natuur met rust laten, vindt hij.

Het Waterschap Limburg benadrukte nog eens hoeveel handen vol geld de bevers kosten.

In Wageningen werd een kijkje genomen in een zakje bevroren wolvendrollen. Ecoloog Hugh Jansman legde uit dat uit onderzoek is gebleken dat gevestigde wolven bijna alleen maar wilde hoefdieren of bevers eten. Zwervende wolven willen nog wel eens boerderijdieren, vooral schapen, pakken.

Dat ging er niet in bij CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik, die wil helemaal geen wolven; geen gevestigde en geen zwervende. Dat kan Nederland niet aan, vindt zij. Ze wil daarom de beschermde status van wolven in Europees verband opheffen, zodat ze kunnen worden gedood.

Mijn gevoel zegt me dat Annie niet opkomt voor het lot van de schapen, anders had ze jaren geleden al wel geroepen dat er zo ontzettend veel schapen sneuvelen door loslopende honden. Annie denkt vooral aan haar electoraat onder boeren, met en zonder loslopende honden.

Ik ben het deels met Annie eens. Zij zegt dat wilde natuur in Nederland niet kan. Ik denk dat het soms wel, maar meestal niet kan. We zijn een te dichtbevolkt landje met allemaal deelbelangen. De ene schreeuwer overtreft soms de andere, iedereen overdrijft een beetje zijn eigenbelang en de nuance, het luisteren naar elkaar, het overleg is vaak zoek. Ik hoef geen achterban te bedienen, ik baseer mijn mening op wat ik in 12 jaar rondlopen in het veld ben tegengekomen.

Natuur achter hekken vind ik niet wild; ik ben tegen plezierjacht, maar voor beheersjacht; ik ben vóór het beverprotocol en vind dat ingrijpen soms nodig is. Dat deel van mijn menig is niet in de uitzending gekomen, dat voelde ik al wel aankomen. De vraag werd me niet eens gesteld. Men wilde alleen een pro-bevergeluid horen. Maar ik denk er genuanceerder over dan nu duidelijk werd. Ik ben niet in alle gevallen tegen ingrijpen, hoewel ik het wel jámmer vind (dat laatste kwam er wel in).

Ik had juist gehoopt dat men nu in het Bronnenbos bij Obbicht (waar de opnamen werden gemaakt) de 2 bevers die er nu weer zitten gaat steriliseren. Dan is mogelijk voor de komende 10 a 15 jaar de impact wat minder groot dan wanneer er weer een hele familie bevers komt die dan weer moet worden afgemaakt. Telkens hetzelfde liedje, willen we dat? Met het project Bevermaatjes kunnen ze blijven leven als telkens door vrijwilligers de dammen worden verlaagd. (ik heb me daar voor opgegeven). Toch denk ik dat het voor het gebied veel beter is als er niet weer een hele familie bevers komt. Dat is voor het Waterschap niet zo’n issue, die maken zich alleen druk om het waterpeil. Maar nog 10 tot 20 jaar bevers in het Bronnenbos, dan staat er geen boom meer rechtop. Misschien goed voor de zeldzame insecten, amfibieën en planten die er nu leven; misschien ook juist niet. Dat weet ik niet, daar heb je deskundigen voor. Ik hoop dat Natuurmonumenten, deels eigenaar van het gebied, daarover wil nadenken, want die zeldzame soorten waren nu juist de reden dat de bever er moest verdwijnen.

En dan de wolf! Ik zie hem graag komen, want ik verwacht dat dat heel goed is voor de dynamiek van de natuur in ons land. Te lang al is deze predator uit onze omgeving weg. Hij zal invloed hebben op de stand van zwijnen, edelherten en reeën en op hun gedrag, maar het zal weinig invloed hebben op de beverpopulatie, verwacht ik. Er zijn maar een paar gebieden in ons land waar bever en wolf zich allebei thuis voelen. Wolven lusten bijzonder graag een bever, maar dan moeten ze wel bij elkaar in de buurt zitten. Op de Veluwe zit echt geen bever. Ik verwacht niet dat de wolven ’s nachts even richting IJssel lopen om een bever bij zijn wissel op te wachten, als er genoeg prooien in de vorm van hoefdieren in de buurt wonen. Wolf en bever in hetzelfde gebied zal misschien ooit gebeuren op De Meinweg, maar ook dat zal niet veel zoden aan de dijk zetten.

 

Ik vond de uitzending voor een groot deel een bijeengeraapt hoopje meningen, soms uit de context gehaald, niet goed toegelicht en met weinig samenhang in het verhaal. Jammer ook, dat mensen niet op elkaar reageerden. Veel van wat ik heb gezegd kwam niet aan de orde, maar dat had ik ook niet verwacht. De bijdrage van de bever aan natuurontwikkeling en waterbeheer werd niet genoemd, ik had het wel verteld, net als het project Bevermaatjes, de mogelijkheid van sterilisatie (zat wel in een Facebookfilmpje). Ik vraag me af of dit programma een goede bijdrage levert aan de meningsvorming. Het is meer een amusementsprogramma dan iets wetenschappelijks. Het moet zo te zien vooral luchtig zijn en daar slagen ze met Teun van der Keuken als rappe en humoristische interviewer heel goed in. Alles voor de kijkcijfers, want het is wel heel leuk om naar te kijken.

Niet alle feiten waren juist. Een feit dat niet klopte was over het uitzetten van bevers in Limburg. Die zouden volgens De Monitor 15 jaar geleden bijna zijn uitgestorven in Limburg. Klopt niet, bijna 200 jaar geleden was de bever uitgestorven in Nederland. In 1988 werd begonnen met herintroductie in De Biesbosch. In Duitsland waren ze al eerder geherintroduceerd en in de Belgische Ardennen werden er 100 illegaal uitgezet. Er zaten 15 jaar geleden in Limburg op diverse plekken alleenstaande bevers die vanuit België en Duitsland de provincie waren binnen gekomen. Daar zijn toen 33 bevers bijgeplaatst, zodat voortplanting kon plaatsvinden......dat is goed gelukt!

Wat ook niet klopte was het commentaar bij een nachtopname van mijn cameraval waarop een bever zijn burcht dichtsmeert met modder en bladeren. Hierbij werd gemeld dat hij een dam aan het bouwen was.

Maar al met al, het was leuk om er aan mee te werken. Ik heb er veel plezier aan beleefd en ben weer een ervaring rijker.

Bekijk hier de uitzending

Wilde Natuur in Nederland, morgen op tv

Is Wilde Natuur nog mogelijk in Nederland? Kijk morgen 10 februari, 22.40 uur naar De Monitor van KRO/NCRV op Nederland 2. 

Over de Oostvaardersplassen, over wolven en over bevers. 

Met CDA-Europarlementariër Annie Schreijer, Waterschap Limburg, ecoloog Hugh Jansman en mij.

Via deze link alvast een klein voorproefje.  

Hoe wolven bevers vangen

Ik las een interessante Amerikaanse studie over de manier waarop wolven bevers vangen en doden. Ze jagen ze niet op, maar maken gebruik van de sporen die bevers achterlaten (geurmerken, wissels, e.d.) en wachten ze gewoon op. 

Op de foto zie je één van de onderzoekers met een rest van een beverkaak. 
(Foto: Tom Gable) 

In sommige gebieden en perioden bestaat het menu van de wolf voor 42 procent uit bever. Het onderzoek is nog niet afgerond en gaat verder.

Dit zal in Nederland niet snel gebeuren, want de weinige gebieden die in ons land geschikt zijn voor wolvenroedels (Veluwe) zijn niet de plekken waar bevers gedijen. Maar toch....stel dat er wolven in Nationaal Park De Meinweg zouden komen, dan is de bever binnen bereik als prooi. Aan de zuidkant van de Meinweg leven bevers bij de beken. 

Bevers zijn op land veel meer op hun hoede dan bij en in het water. Dat instinctieve gedrag heeft natuurlijk alles te maken met mogelijke predatie door de wolf. Misschien ook beer en lynx; ik zie de lynx er ook wel voor aan om deze "hinderlaagmethode" toe te passen. Bevers letten meer op gevaar vanaf de oever, dan vanaf het water. Dat is prettig voor mij, want ik film de bevers meestal vanuit de kano en weet daardoor allang dat dit gedrag in hun genen zit.  

Op mijn wildcamera's had ik enkele malen een opname van een nieuwsgierige vos die dicht bij een bever kwam die op de oever zat te eten. De bever had totaal geen interesse in de vos en voelde zich absoluut niet bedreigd. Geen prooi voor de vos; een pasgeboren bever is dat wel, maar die zit veilig in de burcht.  

Op Youtube staat een heel bijzondere film van een wolf die een bever pakt. De bever geeft zich niet zomaar gewonnen en met zijn scherpe tanden kan hij de wolf flink verwonden. Blijft dus risicovol voor de wolf.


Filmpje van een wolf die een bever aanvalt via deze link
Filmpje van bever en vos via deze link
Lees het onderzoek via  deze link