De laatste bever uit Zalk

Bijna 200 jaar geleden verdween de laatste bever uit Nederland. Nou ja, hij verdween niet vrijwillig, hij werd doodgeslagen. Dat gebeurde in 1825 bij Zalk waar de inwoners hem verdachten van graverij in de dijk tijdens hoogwater.In 1988 werden er in de Biesbosch weer bevers uitgezet in ons land. Dat gebeurde een eerste keer onder matige belangstelling met toenmalig minister van Landbouw, Natuur en Visserij (LNV), Gerrit Braks. De tweede keer mocht Prins Bernhard enkele bevers vrijlaten en toen was de belangstelling van de pers enorm.

Gisteravond mocht ik een beverlezing geven in Sint Michielsgestel. In de zaal zat een gepensioneerde ambtenaar van het toenmalige ministerie van LNV die in 1988 Prins Bernhard vergezelde. Samen met de prins, heel veel andere mensen en de bevers is hij te zien op een oude krantenfoto. Hij staat rechts achter Prins Bernhard. 

Na afloop van de lezing kwam hij naar me toe om me te complimenteren voor de lezing en mijn beverfilm. In ons gesprek deelden we de mening dat de manier waarop mensen tegen bevers aankijken weer begint te lijken op de situatie van 1825. De mensen in Zalk waren destijds blij dat ze de laatste bever hadden gedood; ze hadden een hekel aan het dier vanwege zijn gevaarlijke graverij. Ook nu zijn er mensen die zeggen, “we hadden de bever nooit opnieuw moeten uitzetten!” en ze zouden de bevers het liefst weer allemaal uitroeien.

 Aan de herintroductie van bevers in de Biesbosch ging 20 jaar gesteggel vooraf over de voordelen en mogelijke nadelen. Maar de bever kwam er uiteindelijk en er volgden ook op andere plekken in Nederland herintroducties. In Limburg ging het om bijplaatsingen, omdat her en der in de grensstreek zich al bevers uit Duitsland hadden gevestigd. Ook uit de Belgische Ardennen kwamen ze Limburg binnen. Die grote genetische variatie leverde in Limburg een nog snellere aanwas op dan in de rest van Nederland. Inmiddels zitten bevers in elke provincie. Er zijn plekken waar ze overlast veroorzaken door vraatschade aan bomen en landbouwgewassen, natschade voor agrariërs en waterschappen door dammenbouw en graafschade in dijken en spoortaluds. Vooral dat laatste kan gevaar opleveren, waarbij er zeker moet worden ingegrepen.

Tijdens mijn lezingen vertel ik veel over de levenswijze van de bever, maar ook het verdwijnen, de herintroducties en de hedendaagse problemen krijgen aandacht. Ik vind bevers nog steeds fantastische dieren door hun leefwijze, hun werklust en vasthoudendheid, door hun positieve invloed op de biodiversiteit. Sinds 2009 geef ik er lezingen over en ik beleef daar veel plezier aan, ik volg ze, film ze en schrijf erover.

Sinds 2018 worden er in Limburg bevers gevangen en gedood als ze teveel overlast of gevaar veroorzaken. Eerst worden allerlei oplossingen geprobeerd, die zijn vastgesteld in het Beverprotocol. Als dat geen effect heeft worden ze gedood. We kunnen de bever helaas niet ongebreideld zijn gang laten gaan. Dat kan in Canada misschien, maar niet in Nederland. De aantallen gedode bevers lopen steeds verder op; van 15 in 2018 tot 170 in 2024. Ook andere provincies (Drenthe, Gelderland) zagen zich al genoodzaakt tot het doden van bevers.

Het verschil tussen 1825 en nu is, dat er toen veel minder mensen in Nederland woonden en er veel minder sprake was van kwetsbare infrastructuur die te lijden kan hebben van graverij door bevers (en ook door dassen, beverratten en muskusratten). We hebben in Nederland 200 jaar lang dijken, bruggen, viaducten, wegen en spoorwegen aangelegd zonder rekening te houden met mogelijke graverij. Daar krijgen we nu de rekening voor gepresenteerd, maar dat wil niet zeggen dat er in ons land geen bevers kunnen leven. Er zijn wel degelijk oplossingen voorhanden om gevaarlijke situaties te voorkomen. Dat kost natuurlijk veel geld, maar dat is het volgens mij wel waard. Er is daarvoor een landelijk initiatief in het leven geroepen, het Kenniscentrum Bever, waar tips en mogelijkheden worden gedeeld. Toch vind ik dat betrokken partijen zoals gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat, ProRail en waterschappen nog teveel langs elkaar heen werken en elk hun eigen oplossing zoeken.

De laatste bever uit Zalk kreeg een standbeeld in dit dorp aan de IJssel. Op de sokkel staat het jaartal 1825, in alle boekjes hierover wordt echter 1826 genoemd. Maakt ook niets uit. En die bever zelf? Die werd opgezet en kreeg een plek in natuurmuseum Natura Docet in Denekamp. Vorig jaar was ik daar, maar de bever kreeg ik helaas niet te zien. Die was opgeslagen in de kelder, maar vorige week verscheen hij ineens op TV. Nauwelijks nog herkenbaar als bever. Niet alleen vreemd vervormd, maar na twee eeuwen is de vacht helemaal verbleekt.

De bever is niet veranderd in al die jaren dat ik hem volg, hij doet gewoon wat zijn instinct hem ingeeft. Wat wel veranderd is, is de manier waarop we er nu tegenaan kijken. Sommige mensen blijven enthousiast over alles wat bevers doen; anderen zien alleen maar negatieve gevolgen. Ik probeer hun ambassadeur te zijn, maar zoek wel de nuance. Ik hoop in ieder geval niet dat mensen weer het heft in eigen hand nemen en dat de taferelen uit Zalk zich ooit gaan herhalen.

Japanse duizendknoop

Bevers zijn dol op Japanse duizendknoop, maar het gesleep hiermee is niet zo goed voor de bestrijding van deze ongewenste exoot.

Voorkomen is beter dan genezen

Ik ben benieuwd hoelang het duurt voordat de bevers hun tanden zetten in mooie, oude en beeldbepalende bomen in het stadspark van Sittard. Natuurlijk moeten ze eten, maar het kan geen kwaad om sommige bomen te beschermen met gaas.

Bij de meander in de Geleenbeek bij Munstergeleen, vlak bij de Middenweg, zitten sinds september 2023 twee bevers. Vandaag zag ik hun vraatsporen in het stadspark. (zie onderste foto)

In november heb ik de wethouder Beheer openbare ruimte Leon Geilen gewaarschuwd, maar nog niets gehoord.

Ook aan de noordkant van Sittard, in de Schwienswei, leven bevers. Daar zijn inmiddels enkele bomen beschermd met gaas. Voor de bever blijft het in de Schwienswei nog steeds luilekkerland.

Begrijp me goed: ik ben en blijf een grote beverfan, maar ik hoop dat hij niet ten onder gaat aan zijn eigen succes. Hier en daar preventieve maatregelen nemen is wenselijk om draagvlak te behouden. Voorkomen is beter dan genezen.

Bevers in de Ur

 

Begin dit jaar zag ik verse bevervraat naast de Ur. De Ur is een piepklein beekje dat loopt naast het Julianakanaal. Vanaf Stein wordt het beekje onder het kanaal doorgeleid en mondt bij Urmond uit in de Maas.

In augustus zag ik een beverwissel vanuit de Ur, over de weg en door een strook bomen en struiken, naar een maïsveld lopen. De bever had ondertussen een dam gebouwd om het water op te stuwen. Ik plaatste een cameraval in het bosje bij de wissel en ontdekte toen dat er wel 2 bevers zitten.

Vervolgens kon ik er enkele maanden niet kijken, omdat de weg wegens werkzaamheden was afgesloten. Vandaag fietste ik er voor het eerst weer en ik schrok van de grote hoeveelheid sporen. Heel veel vraat in de bosjes en vooral heel veel opengevallen oeverholen. Op sommige plekken was draad gespannen om te voorkomen dat het vee in de holen zakt en de poten breekt.

Eigenlijk is het een onmogelijke plek, want in de Ur zelf vinden ze geen voedsel. Ze moeten dus altijd de weg oversteken. Omdat er in Limburg bijna geen goede territoria meer te vinden zijn voor de bevers wijken ze uit naar dit soort plekken.

Ik vraag me af hoelang ze het hier volhouden; zeker als er in het komende voorjaar ook nog jongen worden geboren.

 

Filmbeelden van mijn nachtcamera's

Negen minuten beelden van mijn cameravallen.

Kijk en geniet.

Veel bevers natuurlijk, maar ook andere dieren.

klik hier

STELEN OVER DE GRENS

De beverfamilie van de Teggerse Plas bij Ohé en Laak in Limburg doet zich tegoed aan maïs uit België. Kwestie van even de Maas overzwemmen, stengels afknagen en er mee naar het water lopen. Er is een heel pad ontstaan en in de maïsakker zit al een kale plek. De koe op de foto ruimt de rotzooi op, die lust ook wel een maïsstengel. Aan de overkant ligt de Teggerse Plas.

Bij veel vraatschade kan de boer een vergoeding aanvragen uit het Faunafonds, maar hoe dat zit als Nederlandse bevers in België schade aanrichten? Dat weet ik niet. Het zal de bevers een zorg zijn; die weten niets van grenzen. Die willen gewoon lekker eten! 

Bij de Teggerse Plas raakt het voedsel behoorlijk op, dus een maïsveld in de buurt vinden ze heel fijn!

Bevers in de Ettenlandse Kolk

 

Vorige week waren we met de camper in de Kop van Overijssel en dat leek me een mooie gelegenheid om de bever bij de Ettenlandse Kolk te bezoeken. Ik was er bij strenge vorst in februari 2021 geweest en vond toen verse knaaghoutjes op het ijs.

De jaren erna was ik er niet weer, dus ik wilde graag weten of de bever er nog was. Ik stapte er in de kano en nog maar net op de plek van bestemming zag ik er eentje in het riet.

Daarna een tweede volwassen bever en dat leek me een aanwijzing dat er waarschijnlijk ook jongen zouden zitten.

Die kwamen om kwart over 9 tevoorschijn.

De bevers zitten hier op de grens tussen de Noordoostpolder en De Wieden. Dus tussen de beide provincies.

Nadat ik contact had met de boswachters van dit gebied werd me duidelijk dat er ook al enkele sporen in De Wieden zijn aangetroffen en er vorig jaar ook al jongen zijn geweest.

Ik ben benieuwd hoe dat zich verder ontwikkelt als de populatie nog verder toeneemt en ze via het Ettenlands kanaal naar De Wieden oprukken en 's winters bomen gaan omknagen die de kreken versperren.